Waar komt de uitdrukking iemand iets op de mouw spelden vandaan?
Iemand iets op de mouw spelden betekent 'iemand leugens vertellen, iemand maar wat wijsmaken'.
De precieze herkomst van deze uitdrukking is onduidelijk. Wel staat vast dat het gaat om de mouw van een kledingstuk en dat daarop iets bevestigd werd. Soms wordt ervan uitgegaan dat dit iets waardevols was. F.A. Stoett ziet een mogelijk verband met de vroegere gewoonte elkaar geschenken of een waardevol voorwerp op de mouw te binden bij feestelijke gelegenheden. Van daaruit zou iemand iets (moois) op de mouw spelden (ook wel binden) de figuurlijke betekenis 'iemand vleien' hebben gekregen en vervolgens 'iemand beetnemen, iemand iets wijsmaken'. Dat is al eeuwen geleden gebeurd; Jacob Cats schreef in 1620: "Wie van de hoofsche pragt sijn herte laet bewinden / Dien is te wonder licht yet op de mou te binden" ('wie zich 'laat inpakken' door hoofse pracht, is gemakkelijk iets op de mouw te spelden').
Een andere verklaring is dat iemand iets op de mouw spelden - wat dat 'iets' dan ook was - in het algemeen werd opgevat als 'iets aan iemand vasthechten'. Dit werd dan in figuurlijke zin 'iemand iets doen geloven', 'iemand iets wijsmaken'. Stoett voelt het meest voor deze verklaring. Volgens hem is de uitdrukking iemand iets aansmeren ('iemand iets verkopen') op een vergelijkbare manier ontstaan. Aansmeren betekent letterlijk 'iets aan een oppervlak 'vastplakken' door het erover uit te smeren'. Dit werkwoord kreeg al in de achttiende eeuw de figuurlijke betekenis 'iemand met mooie woorden en vleierij iets verkopen wat ondeugdelijk en/of nutteloos is'.
Van Dale (2005) vermeldt de variant iemand blauwe bloempjes op de mouw spelden. Met blauwe bloempjes worden bedrieglijke woorden, kletspraatjes bedoeld. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) vermeldt bij het trefwoord blauw dat deze kleur vaak iets bedrieglijks aanduidt. Daarbij staat onder meer het voorbeeld: "Hoe datse (t.w. de vrijers) sweeren echte trouw / En spelden soo de jeught blauw bloemkens op de mouw."
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 2 steun je Onze Taal. Bedankt!