Wat is juist: het zei zo of het zij zo? En hoe zit dat zinnetje in elkaar?
Juist is: het zij zo. Zij is hier een vorm van het werkwoord zijn; het is een zogeheten aanvoegende wijs, die vaak een wens, een aansporing/aanwijzing of een (gevoel van) toegeving/berusting uitdrukt. ‘Het zij zo’ is een uiting van berusting: ‘het is niet anders; we moeten het ermee doen’.
Hetzelfde zij zit onder meer in de combinatie zij het (dat) ..., die te parafraseren is als ‘ook al is/was het (zo dat)’, ‘maar dan wel’.
De aanvoegende wijs (ook wel conjunctief genoemd) is een werkwoordsvorm die gevormd wordt door van het hele werkwoord de slot-n af te halen. Er kan een wens, een aansporing/aanwijzing of een toegeving/gevoel van berusting mee uitgedrukt worden. De aanvoegende wijs wordt in het hedendaagse Nederlands niet vaak gebruikt; hij geeft de tekst vaak een formeel, ouderwets of zelfs verheven karakter. In een aantal vaste verbindingen komt de aanvoegende wijs nog wel voor. Hieronder geven we enkele voorbeelden.
Wens
- leve de koning
- moge het u bekomen
- mogen allen dit horen
- het ga je/jullie/hun goed
- hij ruste in vrede
- zo waarlijk helpe mij God almachtig
- de hemel/God bewaar/beware me
- God beter(e) 't (is een tussenwerpsel geworden: godbetert)
- moge de Heer u zegenen
- uw naam worde geheiligd, uw koninkrijk kome, uw wil geschiede
- redde wie zich redden kan
- één wens zij ons vergund
- ere zij God
- vrede zij met u
- dank zij u (dankzij is een voorzetsel geworden)
- God zij dank (gebracht) (is een tussenwerpsel geworden: godzijdank/goddank)
- dat haal je de koekoek
- God hebbe zijn ziel
Aansporing/aanwijzing
- ik moge u erop wijzen dat …
- voor inlichtingen wende men zich tot …
- men vergete niet de deur te sluiten
- men bedenke dat men slechts één kans krijgt
- gelieve met gepast geld te betalen
- men neme drie ons boter
- men verzuime niet het formulier tijdig in te leveren
Toegeving/berusting
- hoe dit ook zij …
- hoe het ook moge zijn
- wat dies meer zij
- kome wat komt
- er gebeure wat er gebeuren moet
- ze deed mee, zij het niet van harte