Wat is juist: ‘Je zit veel te lang achter je beeldscherm’ of ‘Je zit veel te lang voor je beeldscherm’?

Achter = ‘actief bezig met’

Over het algemeen wordt het voorzetsel achter gebruikt bij alles waar we actief mee bezig zijn: we zitten achter de boeken, achter het stuur, achter het bedieningspaneel, achter de stuurknuppel, achter de typemachine, achter de pc, achter de kassa, achter een bureau, achter de piano, achter het orgel, achter de toetsen, achter het keyboard, enz. In sommige van deze gevallen is in plaats van achter ook aan mogelijk: achter/aan de piano, achter/aan de toetsen.

Voor = ‘alleen maar kijken naar’

Als er geen sprake is van actief bezig zijn met een apparaat of voorwerp, maar als we er alleen maar naar of in kijken, is voor het gebruikelijkst. Daarom is het voor de televisie/buis zitten en voor de spiegel staan/zitten. Voor betekent in deze gevallen niet veel meer dan ‘met het gezicht gekeerd naar’.

Beeldscherm is een twijfelgeval, omdat taalgebruikers er verschillende betekenissen aan toekennen. Wie met het beeldscherm ‘de computer’ bedoelt, zal eerder achter het beeldscherm gebruiken. Met een computer ben je immers bezig. Maar wie het beeldscherm van de computer gebruikt als een projectiescherm, vergelijkbaar met de televisie, zit voor het beeldscherm.

Letterlijk

Overigens kunnen voor en achter natuurlijk ook een letterlijke ‘positie’ aangeven: ‘Ga recht voor het beeldscherm zitten’, ‘Er ligt veel stof achter het beeldscherm’, ‘Ze had zich verstopt achter de tv’ en ‘De foto is half achter de spiegel gezakt.’

Geraniums

In de uitdrukking achter de geraniums zitten is er eveneens letterlijk sprake van een situatie waarin iemand vanachter de geraniums in de vensterbank naar buiten kijkt (terwijl het echte leven aan hem voorbijgaat). Van daaruit ontstond de figuurlijke betekenis ‘werkloos thuiszitten, inactief zijn’. Hetzelfde geldt voor achter de tralies zitten, dat letterlijk ‘vanuit het perspectief van de niet-gevangenen aan de andere kant van de tralies zitten’ betekent, en dat de figuurlijke betekenis ‘gevangenzitten’ heeft gekregen.