Wat is juist: ‘Wordt lid van Onze Taal’ of ‘Word lid van Onze Taal’?

Het is dus ‘Word lid!’, ‘Blijf lid!’, ‘Houd afstand!’, ‘Neem afstand!’, ‘Red de tijger!’, ‘Help de tijger!’, ‘Raad maar eens!’, ‘Kijk maar eens!’, enz.

Aan de gebiedende wijs voeg je in hedendaags, zakelijk-neutraal taalgebruik nooit een t toe, ook niet als je er meer personen mee aanspreekt. Vroeger werd dat wel gedaan. In de officiële spelling van 1804 werd ‘Wordt lid, menschen!’ en ‘Maakt voort, heeren!’ zelfs nog voorgeschreven. Deze meervoudsvormen zijn inmiddels echt verouderd. Al lange tijd schrijft of zegt niemand zinnen als ‘Maakt iemand lid, mensen!’ en ‘Neemt even afstand van de situatie, mensen!’

In het boek Eenige belangrijke verschijnselen uit het leven der Nederlandsche taal; een leerboek ten dienste van candidaten voor de hoofd-acte uit 1924 stond al: “De imperatief [= gebiedende wijs] heeft één vorm: de praesensstam [= stam] van het werkwoord. Het gaat niet aan voor te schrijven, dat de imperatief meerv. moet de bestaan uit stam + t. Noch in de omgangstaal, noch in de geschreven taal wordt een dergelijke vorm meer gebruikt.”

Blijf lid! dus ook Word lid!

Bij werkwoorden waarvan de stam op een d eindigt, twijfelen sommige taalgebruikers. ‘Word lid!’ ziet er voor hen toch een beetje kaal uit. Daarom kiezen ze voor de veiligheid voor ‘Wordt lid!’ Het is echter niet te verdedigen om de meervouds-t niet toe te voegen in ‘Blijf lid!’ en wél in ‘Word lid!’ Vervoegingsregels gelden voor alle werkwoorden, of hun stam nu op een d eindigt of niet. De regel dat de gebiedende wijs in het hedendaagse dagelijkse taalgebruik gelijk is aan de ik-vorm van het werkwoord, geldt al vele tientallen jaren. De enige uitzondering is wees, de gebiedende wijs van zijn: ‘Wees nieuwsgierig.’

Oudere, vaste uitdrukkingen

De oude meervoudsvorm op -t komt alleen nog voor in enkele vaste uitdrukkingen en in plechtig taalgebruik:

• Komt allen tezamen.
• Gaat heen en vermenigvuldigt u.
• Beidt uw tijd.
• Bezint eer ge begint.
• Looft de Heer.
• Neemt en eet, dit is Mijn Lichaam.
• Proletariërs aller landen, verenigt u.
• Helpt elkaar, koopt Hollandsche waar.

De t wordt ook weleens voor de grap gebruikt, bijvoorbeeld: ‘Kinders, luistert, ik heb een idee.’