Wat is juist: hbo- of wo-niveau of hbo of wo niveau?

Hbo- of wo-niveau is een verkorte vorm van hbo-niveau en wo-niveau. Dat zijn samenstellingen waarin het streepje na de afkorting verplicht is.

In hbo- of wo-niveau is er sprake van een samentrekking. Op de plaats waar een deel van de eerste samenstelling (niveau) is weggelaten, komt een streepje. Hetzelfde gebeurt bijvoorbeeld in cd- en dvd-verkoop, AOW- en WAO-uitkeringen, op- en afrit, heen- en terugreis, theeglazen en -kopjes.

Als er direct voor het weggelaten deel al een streepje in een woord zit (zoals in hbo-niveau, cd-verkoop en AOW-uitkering), heeft het streepje in de samentrekking dus in feite twee functies: het hoort sowieso thuis in de samenstelling én het geeft aan dat een deel van die samenstelling is samengetrokken.

Hbo- of wo-werk- en -denkniveau

Wat nu als in een vacaturetekst als eis moet staan dat iemand moet werken en denken op hbo- of wo-niveau? ‘Je beschikt over een hbo-werkniveau en hbo-denkniveau of wo-werkniveau en wo-denkniveau’ is een hele mond vol. De juiste samentrekking is dan: hbo- of wo-werk- en -denkniveau. Na hbo wordt werkniveau en denkniveau samengetrokken, daarom moet er een streepje staan na hbo. Na wo-werk- wordt niveau samengetrokken; vandaar het streepje. Rond of moeten spaties staan. Ten slotte is vóór denkniveau de woordgroep hbo of wo weggelaten; ook daar komt dus een streepje.

Je leest ook vaak dat hbo-werk- en -denkniveau of mbo-werk- en -denkniveau vereist is. Hier staan drie streepjes in.  

Heen-/terugreis: ‘heen- of terugreis’

Als je in plaats van het voegwoord of een schuine streep gebruikt, dan geldt hetzelfde principe: heen-/terugreis (oftewel: heenreis/terugreis), theeglazen/-kopjes (oftewel: theeglazen/theekopjes), hbo-/wo-niveau (oftewel: hbo-niveau/wo-niveau), hbo-/wo-werk- en -denkniveau, (oftewel: hbo-werk- en -denkniveau / wo-werk- en -denkniveau), mbo-/hbo-werk- en -denkniveau (oftewel: mbo-werk- en -denkniveau / hbo-werk- en -denkniveau).