‘Hoed u voor namaak!’ is vergelijkbaar met bijvoorbeeld ‘Wapen u tegen kritiek!’ en ‘Haal u niet te veel op de hals!’ Zich hoeden voor, zich wapenen tegen en zich iets op de hals halen zijn alle drie wederkerende werkwoorden. In de vervoeging hiervan komt altijd een wederkerend voornaamwoord voor: ‘Hij hoedt zich voor namaak’, ‘Wij hoeden ons voor namaak’ en ook ‘Hoed u voor namaak!’ U is hier dus niet het onderwerp, maar het wederkerend voornaamwoord.

Hoed in ‘Hoed u voor namaak’ is een gebiedende wijs. Aan de gebiedende wijs wordt in het hedendaagse Nederlands nooit een t toegevoegd, ook niet als er meer personen mee worden aangesproken. Alleen als de schrijver een ouderwets (en vaak ironisch) tintje aan de zin wil meegeven, komt de t nog weleens voor: ‘Collegae, ik wil nog even dit zeggen: hoedt u voor overmoedigheid, helpt elkander en versaagt niet!’ In sommige vaste uitdrukkingen is de t bewaard gebleven: ‘Bezint eer ge begint.’

Het wederkerend voornaamwoord u in ‘Hoed u voor namaak!’ ziet er precies hetzelfde uit als het onderwerp u, en vooral dat maakt hoed u lastig. Dat u hier toch geen onderwerp is, blijkt uit het feit dat het te vervangen is door uzelf: ‘Hoed uzelf voor namaak!’ Vergelijk deze zin met ‘Hoedt u zich voor namaak!’: nu is u wél onderwerp, het wederkerende voornaamwoord zich staat daarachter. Deze zin bevat weliswaar een aansporing, maar geen echte gebiedende wijs.

Kijk ook eens bij de voorbeelden.

Blij met deze uitleg?

Met een donatie van € 2 steun je Onze Taal. Bedankt!

Toch nog een vraag?

Onze taaladviseurs staan elke werkdag voor je klaar

Bel 085 00 28 428 Bel 085 00 28 428

(gebruikelijke belkosten, geen extra kosten)

Of stel je vraag via social media of per mail

Voorbeelden met een gebiedende wijs (de wederkerende voornaamwoorden zijn gecursiveerd)

  • Hoed u voor oplichters! (en: ‘Hoedt u zich voor oplichters’)
  • Wapen u tegen verkooptrucs! (en: ‘Wapent u zich tegen verkooptrucs’)
  • Beeld u nu eens in dat u de Lotto wint. (en: ‘Beeldt u zich nu eens in dat u de Lotto wint’)
  • Bereid u goed voor! (en: ‘Bereidt u zich goed voor’)
  • Stel u maar even rustig voor. (en: ‘Stelt u zich maar even rustig voor’)
  • Kleed u voor uw sollicitatiegesprek niet al te opvallend. (en: ‘Kleedt u zich voor uw sollicitatiegesprek niet al te opvallend’)
  • Vergis u niet in haar! (en: ‘Vergist u zich niet in haar’)
  • Houd u aan de maximumsnelheid! (en: ‘Houdt u zich aan de maximumsnelheid’)
  • Pas u zo snel mogelijk aan de nieuwe situatie aan! (en: ‘Past u zich zo snel mogelijk aan de nieuwe situatie aan’)
  • Bied u niet te snel aan als vrijwilliger! (en: Biedt u zich niet te snel aan als vrijwilliger’)

Gebiedende wijs

Doe de ‘gebiedende wijs’-test!