Hoe spel je het voltooid deelwoord van upgraden: geüpgrade of geüpgraded?

Upgraden betekent ‘verbeteren’, ‘op een hoger niveau brengen’. Bijvoorbeeld: ‘Je kunt je computer upgraden door je besturingssysteem bij te werken’ en ‘Onze plaatsen werden geüpgraded en toen zaten we ineens in de businessclass.’ 

De stam van upgraden is upgrade, met een slot-e. Die e hoort erbij, omdat je upgrad verkeerd zou uitspreken. Deze ‘extra’ uitspraak-e komt in alle vervoegingen van upgraden terug. Het voltooid deelwoord geüpgraded bestaat dus uit ge-, upgrade en een slot-d.

Upgradet - upgradede - geüpgraded

Upgraden vervoeg je eigenlijk net als een Nederlands werkwoord zoals redden: ik red - jij/iemand redt - redde - gered. Dus: ik upgrade - jij/iemand upgradet - upgradede - geüpgraded. In het voltooid deelwoord geüpgraded is een trema op de u nodig om de klinkerbotsing van de e en de u te voorkomen, net als in bijvoorbeeld geüniformeerd gebeurt.

Op zichzelf zouden jij/iemand upgrade en jij hebt geüpgrade ook tot een juiste uitspraak leiden, maar bij werkwoorden geldt de regel stam + t en stam + de áltijd, ook bij Engelse leenwoorden. Als je in de verleden tijd -de moet toevoegen (zoals in upgradede), schrijf je die slot-d ook achter de stam in het voltooid deelwoord (geüpgraded).

Voorbeelden van vergelijkbare voltooide deelwoorden:

• De website is gedowngraded naar een website zonder winkel. (stam: downgrade; voltooid deelwoord: ge- ervoor + de d uit de verleden tijd downgradede erachter)
• Heb je het artikel gesaved? (stam save; voltooid deelwoord: ge- ervoor + de d uit de verleden tijd savede erachter)
• Hij heeft het bericht gedecoded. (stam: decode; voltooid deelwoord: ge- ervoor + de d uit de verleden tijd decodede erachter)
• Ze hebben in hun vakantie gehangglided. (stam: hangglide; voltooid deelwoord ge- ervoor + de d uit de verleden tijd hangglidede erachter)

Al dat geüpgrade!

De vorm geüpgrade (zonder d) is wel mogelijk, maar dan als zelfstandig naamwoord: ‘Al dat geüpgrade van tegenwoordig ...’ Dit zelfstandig naamwoord bestaat uit ge- en de stam van het werkwoord. Vergelijkbaar zijn ‘Ik ben dat geharrewar beu’ en ‘Al dat geïnstalleer duurt úren.’

De geüpgradede computer

In de geüpgradede computer komt er een e achter het voltooid deelwoord, net als in de bestede uren en de verklede kinderen. De laatste lettergreep in geüpgradede is voor de uitspraak overbodig en zelfs verwarrend: sommige mensen verslikken zich juist in de uitspraak. Dan zeggen ze ‘guh-up-gree-duh-duh’, terwijl de juiste uitspraak ‘guh-up-gree-duh’ is. Ook hier pas je een vast systeem toe: als je een voltooid deelwoord (zoals gewerkt, gemist en geüpgraded) als een bijvoeglijk naamwoord gebruikt en er is een buigings-e nodig, dan komt die e achter dat voltooid deelwoord.

Een upgrade uitgevoerd

Veel mensen vinden upgraded, upgradede en zeker geüpgraded lelijke of onduidelijke woorden. Je kunt ook kiezen voor een alternatieve formulering: een upgrade uitgevoerd of eventueel in een nieuwe versie uitgebracht, gemoderniseerd, opgewaardeerd, aangepast aan de eisen die we er nu aan stellen, enz.