Wat betekent zich de tandjes werken en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Zich de tandjes werken betekent: ‘heel hard werken’. Er zijn meer combinaties waarin de tandjes ‘heel erg’ of ‘heel hard, met veel inzet’ betekent, onder meer: zich de tandjes leren, zich de tandjes schrikken, zich de tandjes trainen, zich de tandjes vervelen en zich de tandjes zoeken.

Vermoedelijk wordt de tandjes gebruikt in plaats van de tyfus of de tering. In plaats van een ziekte te noemen, wordt dus een ‘onschuldig’ woord gebruikt dat ook met een t begint.

Zich de tandjes ... komt voor in de grote Van Dale (het is vermoedelijk rond 2010 toegevoegd in de onlineversie). Taalkundige Piet van Sterkenburg noemde de uitdrukking in een lezing die hij gaf in 1997 als een voorbeeld van ‘20ste-eeuwse uitdrukkingen’. Helaas gaf hij geen informatie over de herkomst. In Vlaanderen is de uitdrukking niet of nauwelijks bekend.

We kunnen ons dus de tandjes, de tyfus en de tering werken, maar er zijn nog meer echte of fictieve ziekten die gebruikt worden in combinatie met werken (of schrikken, enz.). De meestvoorkomende zijn: het apelazarus, het apezuur, het leplazarus, de pokken, de pestpokken, de pleuris en het schompes.