Wat is juist: ‘Hoe heeft dit kunnen gebeuren’ of ‘Hoe is dit kunnen gebeuren’?

In Nederland heeft de vervoeging ‘heeft kunnen gebeuren’ de voorkeur; de variant met is komt weinig voor. In België is ook ‘is kunnen gebeuren’ algemeen geaccepteerd.

In de voltooide tijd combineer je het werkwoord kunnen met het hulpwerkwoord hebben. Het is ‘Het heeft gekund.’ Gebeuren gaat in de voltooide tijd samen met het werkwoord zijn: ‘Het is gebeurd’. Als kunnen en gebeuren in één zin voorkomen, kan het hulpwerkwoord zich grammaticaal gezien naar beide werkwoorden richten.

• Hoe heeft dit kunnen gebeuren? (heeft past bij kunnen)
• Hoe is dit kunnen gebeuren? (is past bij gebeuren)

Twee mogelijkheden

Bij twijfel biedt het volgende houvast: het eerste werkwoord bepaalt normaal gesproken of je hebben of zijn gebruikt. Het is bijvoorbeeld ‘Ze is gebleven’ en daarom ook ‘Ze is blijven slapen.’ Het is ‘Hij had graag willen komen’ vanwege ‘Hij had gewild.’

Maar soms zijn er twee mogelijkheden, vooral in de standaardtaal in België. Dat is het geval als het eerste werkwoord kunnen, moeten, hoeven, mogen, willen, durven, weten of proberen is:

• Door de gladheid hebben/zijn ze niet kunnen komen. (hebben gekund, zijn gekomen)
• Ze heeft/is daar sindsdien nooit meer naartoe willen gaan. (heeft gewild, is gegaan)
• Hij heeft/is niet langer dan een uur durven blijven. (heeft gedurfd, is gebleven)
• De arrestant heeft/is toch weten te ontsnappen. (heeft geweten, is ontsnapt)

Die dubbele mogelijkheid bestaat alleen als én het eerste werkwoord met hebben wordt vervoegd én het tweede met zijn. In bijvoorbeeld de volgende zinnen is maar één optie juist:

• Ik heb het niet goed kunnen zien.
• We zijn een uur gaan bowlen.

In de eerste zin is zijn niet juist, omdat kunnen en zien allebei met hebben worden vervoegd. En in de tweede is juist hebben niet mogelijk, omdat hier het eerste werkwoord met zijn wordt vervoegd (‘We zijn gegaan’) en het tweede met hebben (‘We hebben gebowld’).

Voltooid deelwoord of infinitief?

Waarom is het eigenlijk ‘Hoe heeft dit kunnen gebeuren’ en niet ‘Hoe heeft dit gekund gebeuren’? Daarover gaat deze pagina.